آپنه خواب یا (Sleep apnea) یک اختلال خواب بالقوه جدی است که در آن تنفس افراد در طول خواب به طور مکرر متوقف و دوباره شروع می‌شود. اگر با صدای بلند خرخر می کنید و حتی بعد از خواب کامل شب در طول روز احساس خستگی می کنید، ممکن است دچار آپنه باشید. این مقاله را بخوانید تا با این مشکل، علل و علائم و روش های تشخیص و درمان آن آشنا شوید. همچنین به این سوال که “آیا این مشکل با عمل بینی برطرف می شود یا خیر؟” نیز پاسخ خواهیم دارد.
انواع آپنه خواب
به طور کلی ما 3 نوع آپنه مرتبط با خواب داریم که عبارتند از:
- آپنه انسدادی یا (Obstructive sleep apnea): نوع متداولی که هنگام شل شدن عضلات گلو اتفاق می افتد
- آپنه مرکزی (Central sleep apnea): هنگامی اتفاق می افتد که مغز شما سیگنال های مناسبی به عضلات کنترل کننده تنفس ارسال نمی کند
- سندرم آپنه پیچیده (Complex sleep apnea syndrome): همچنین به عنوان آپنه خواب مرکزی ناشی از درمان شناخته می شود. و هنگامی رخ می دهد که کسی هم دچار آپنه انسدادی و هم مرکزی باشد.
علائم آپنه خواب چیست؟
علائم و نشانه‌های آپنه انسدادی و مرکزی با هم تداخل دارند و گاهی اوقات تعیین نوع آن دشوار است. برخی از علائم و نشانه های متداول موارد زیر است:
- ایجاد سرو صدا، خرخر یا خروپف بلند حین خواب
- نفس نفس زدن در هنگام خواب
- بیدار شدن با دهان خشک
- سردرد صبحگاهی
- مشکل در خواب ماندن (بی خوابی)
- خواب آلودگی بیش از حد روزانه
- مشکل توجه در هنگام بیداری
- تحریک پذیری
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
تجربه خروپف بلند می تواند نشان دهنده یک مشکل بالقوه جدی در تنفس باشد. اما همه کسانی که دچار آپنه هستند خروپف نمی کنند. در صورت مشاهده علائم و نشانه های آپنه با پزشک خود مشورت کنید. در مورد هرگونه مشکل خواب که شما را خسته، خواب آلوده و تحریک پذیر می کند از پزشک خود سوال کنید.
علل آپنه خواب چیست؟
آپنه انسدادی زمانی رخ می دهد که عضلات پشت گلو شل شده و حین خواب دچار افتادگی می شوند. هنگامی که این عضلات شل می‌شوند، تنفس راه هوایی شما باریک یا بسته می شود. در این وضعیت شما نمی توانید هوای کافی دریافت کنید و سطح اکسیژن خونتان کاهش میابد. در این وضعیت مغز شما سریع متوجه موضوع می شود و شما را برای مدت کوتاهی از خواب بیدار می کند تا با تنفس کشیدن بتوانید راه هوایی خود را در حالت بیداری باز کنید. وقفه تنفسی و بیداری و خواب شما آنقدر کوتاه خواهد بود که عملا شما در طول روز آن لحظات را به خاطر نخواهید آورد.
در آپنه مرکزی نیز به دنبال کاهش اکسیژن دریافتی توسط مغز، مغزتان حین خواب، سیگنال هایی به عضلات کنترل کننده تنفسی می فرستد. اینکار باعث می شود شما برای مدت کوتاهی نفس نکشید تا بتوانید بیدار شوید. بعد از بیدار شدن دوباره میتواند راحت نفس بگشید.
عوامل خطر آپنه انسدادی
عواملی که خطر این مشکل را افزایش می دهند عبارتند از:
- اضافه وزن (افزایش رسوبات چربی در گلو و اطراف مجاری هوایی میتواند باعث ایجاد این مشکل تنفسی شود)
- باریک بودن راه هوایی (تنگ بودن ارثی و ژنتیکی مجرای هوایی در گلو می تواند در شکل گیری و تشدید این بیماری نقش مهمی داشته باشد)
- مرد بودن (مردان دو تا سه برابر بیشتر از زنان دچار آپنه خواب می شوند.)
- افزایش سن
- سابقه خانوادگی (داشتن سابقه خانوادگی این مشکل احتمال ابتلاء شما و فرزندانتان به آپنه را بالا می برد)
- سیگار کشیدن (آپنه انسدادی خواب در افراد سیگاری 3 برابر بیشتر است)
- گرفتگی بینی (اگر بینی به هر دلیل دچار گرفتگی شود احتمال بروز آپنه انسدادی بیشتر می شود. اگر گرفتگی بینی ناشی از انحراف تیغه بینی باشد میتوانید با انجام عمل جراحی بینی (سپتوپلاستی یا رینوسپتوپلاستی) مشکل را به خوبی برطرف کنید.)
- داشتن مشکلات سلامتی مانند نارسایی احتقانی قلب، فشار خون بالا ، دیابت نوع 2 و بیماری پارکینسون و …
برخی از مهم ترین عوامل خطر آپنه خواب مرکزی عبارتند از:
- افزایش سن (افراد میانسال بیشتر در معرض خطر این بیماری هستند)
- مرد بودن (آپنه خواب مرکزی در مردان بیشتر از زنان است.)
- اختلالات قلبی (داشتن نارسایی احتقانی قلبی خطر ابتلاء به این مشکلا را افزایش می دهد)
- استفاده بیش از حد از داروهای ضد درد شامل داروهایی مانند متادون و …
- سکته (سکته مغزی خطر آپنه خواب مرکزی یا آپنه خواب مرکزی ناشی از درمان را افزایش می دهد)
عوارض آپنه خواب چیست؟
آپنه یک بیماری جدی است که میتواند علاوه بر عوارض مستقیمش بر بدن، در پیدایش سایر بیماری‌های و اختلالات دیگر نقش زیادی داشته باشد. برخی از عوارض آن عبارتند از:
- خستگی در طول روز و بیداری
- افزایش احساس زودرنجی، بدخلقی یا افسردگی
- کاهش عملکرد کودکان در مدرسه و افراد شاغل در محل کار
- افزیش فشار خون
- افزایش احتمال ابتلا به مشکلات قلبی
- ابتلاء به دیابت نوع 2
- سندرم متابولیک
- افزایش عوارض بیهوشی عمومی بر بدن افرادی که آپنه تنفسی دارند
- قبل از جراحی ، در مورد آپنه خواب و نحوه درمان آن به پزشک خود بگویید.
- تحت تاثیر قرار دادن افراد خانواده و زندگی زناشویی
آیا عمل جراحی بینی می تواند آپنه را برطرف کند؟
رینوپلاستی عملکردی ممکن است توانایی بهبود قابل توجهی در درمان آپنه انسدادی (در بیماران مبتلا به انسداد بینی) را داشته باشد. نتایج این عمل در افزادی که شاخص توده بدنی کمتر از 30 دارند نسبتا موفقت آمیز بوده است.
